Skafoid kemik kırıkları nedir? Nasıl oluşur?
En sık kırılan el bilek (karpal) kemiklerindendir. El bileğinin üzerine düşme sonucu oluşur.
Skafoid kemik kırıklarının bulguları nelerdir?
- - Enfiye çukurunda dokunmakla hassasiyet
- - El bilek hareketlerinde ağrı
- - El bileğinde ödem
- - Hareket kısıtlılığı
Skafoid kırıklarının tanısı nasıl konur?
- - Direk grafiler : İlk gün çekilen grafilerde skafoid kırığı görülemeyebilir. Bu gibi durumlarda, hastanın el bileği atele alınır 10-15 gün sonra grafiler yenilenebilir.
- - Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Direk grafilerle ortaya konamayan kırıkların gözlenmesi, eşlik eden bağ yaralanmalarının tanısında önemlidir.
- - Bilgisayarlı Tomografi (BT)
- - Sintigrafi
Şekil 1: Skafoid kemik kırığı (beyaz ok) ve distal radius kırığı
Skafoid kırıklarının tedavisi nasıl yapılır?
- - Skafoidin kemiğin ayrılmamış kırıklarının tedavisi genellikle başparmağı içine alan kısa kol alçısı yapılarak kaynama oluşuncaya kadar beklenir.Bu kırıkların ortalama kaynama süresi 8-12 haftadır.
- - Uzun süreli alçılı tedavi ve bunu takip eden el bilek eklem sertliğini, güç kaybını ve gelişebilecek kas zayıflıklarını azaltmak, ekonomik üretkenlik ve atletik performansın kaybının engellenmesi için alternatif bir tedavi seçeneği olarak kompresyon vidaları ile Perkutan (Açmadan cilt üzerinden) tespit bu ortaya çıkabilecek potansiyel tehlikeleri önleme ve erken hareket ve fizik tedaviye olanak sağlar.
- - 1 mm den fazla olan ayrılmalar açık cerrahi yöntem ile anatomik tespit gerektirir.
Şekil 2: Skafoid ve distal radius kırıklı bir olgunun tedavisi
Skafoid kırıklarında tedavisi zordur, kırıkların çok iyi değerlendirilmesi tedavi planının özenle yapılması gereklidir. Vida ile tedavi edilecek hastalarda, vidanın skafoid kemiğin anatomik ekseni boyunca kusursuz yerleştirilmesini gerektirir.
Tedavi edilmeyen ya da gecikmiş durumlarda nelerle karşılaşılır?
Skafoid kemik el bileğinin en önemli parçasıdır. Skafoid kemiğin kötü kanlanma özelliğinden dolayı kırıkta kaynamama veya kırık kemik parçanın ölümü (avasküler nekroz) sık gözlenir. Uzun süre tedavi edilmeyen durumlarda el bileğinde artroz ( kireçlenme) ortaya çıkacaktır.
Kırıkların 6 ayın sonunda kaynamasının sağlanamamasına durumuna kaynamama(nounion) denir. Kaynamayan kırıkların tedavisinde eğer el bileğinde artroz (kireçlenme) gelişmemişse leğen kemiğinden alınan parçalarla veya canlı (vasküler) kemiklerle kaynama sağlanabilir.
Kırık kemik parçanın ölümü avasküler nekroz tedavisinde el bileğinde artroz (kireçlenme) gelişmemişse başarı ihtimali düşük olmasına karşın canlı (vasküler) kemiklerle tedavi sağlanabilir.
Gecikmiş durumlarda kırık nedeniyle el bileğinde artroz (kireçlenme) gelişmişse cerrahi olarak tedavi etmek gerekir. Yapılan radyolojik değerlendirmenin ardından el bileğindeki artrozun yaygınlık derecesine uygun olarak uygun cerrahi işlem el cerrahı tarafından belirlenir.
Kırık sonrasında oluşan kemik ölümü:
Kemiğin kötü kanlanma özelliğinden dolayı kırık olan kemik parçası ölebilir. Cerrahi olarak kemik uçları kanlandırmaya çalışılır.
Kırık sonucu oluşan kireçlenme:
Eğer kırık nedeniyle el bileğinde kireçlenme (Skafoid Nonunion Advance Collaps: SNAC) gelişmişse cerrahi olarak tedavi etmek gerekir. Kireçlenmenin evresine göre uygun cerrahi işlem el cerrahı tarafından seçilir.
SNAC Evreler
Evre 1: radial stiloid gaga şeklinde sivrilir.
Evre 2: radio-skafoid artroz belirgin hale gelir.
Evre 3: artroz skafo-kapitat eklemi içine alacak şekilde ilerlemiştir.
Evre 4: Tüm el bileğinde (pankarpal) artroz görülür
